بررسی پایداری عملکرد دانه و شاخص برداشت در ژنوتیپ های گندم نان (.Triticum aestivum L) زمستانه و بینابین

دستیابی به ارقام گندم با عملکرد بالا و پایدار در محیط های متفاوت از اهمیت ویژه ای در برنامه های به نژادی برخوردار است. بدین منظور آزمایشی با استفاده از 19 ژنوتیپ گندم زمستانه و بینابین به همراه یک رقم شاهد ( شهریار) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت سه سال زراعی (77-1376، 78-1377و 79-1378) در ایستگاه های تحقیقاتی کرج، اردبیل، اراک، همدان، مشهد، جلگه رخ و تبریز به اجرا در آمد. در پایان هر سال زراعی تجزیه واریانس ساده و در پایان سه سال آزمایش تجزیه واریانس مرکب با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. با معنی دار شدن اثر متقابل سالX ژنوتیپ X مکان که حاکی از یکسان نبودن عکس العمل ارقام به محیط های مختلف است، تجزیه پایداری با استفاده از روش ضریب تغییرات محیطی (CV)، روش رگرسیونی و همچنین روش گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری انجام وپایداری ژنوتیپ ها تعیین گردید. نتایج حاصل از روش های مختلف تقریبا مشابه بود و در اکثر روش ها لاینC-75-5 (OWL85256*-30h-*O-*Eoh) به عنوان برترین ژنوتیپ از نظر عملکرد شناخته شد. در سال سوم آزمایش شاخص برداشت برای ژنوتیپ ها در تمام ایستگاه ها اندازه گیری شد. پس از انجام تجزیه مرکب واریانس و تجزیه پایداری، لاین (Bez-2B/Cgn/Vratza) C-75-15 به عنوان برترین ژنوتیپ از لحاظ پایداری شاخص برداشت تعیین گردید. نتایج نشان داد که علی رغم وجود همبستگی مثبت و معنی دار (r=%36**) بین عملکرد دانه و شاخص برداشت، پایداری ژنوتیپ ها از لحاظ این دو صفات یکسان نمی باشد.